Przechodząc przez kolejne etapy procedury ooś i uzyskiwania decyzji środowiskowej dla farm wiatrowych coraz częściej spotykamy się z głosami urzędników odpowiedzialnych za opiniowanie raportów ooś i raportów przyrodniczych, wskazującymi na nieaktualność danych zbieranych w ramach monitoringu ornitologicznego i chiropterologicznego.
W konsekwencji, na mocy wydawanych opinii inwestor zobligowany jest do aktualizacji danych z monitoringów przyrodniczych w toku kolejnych rocznych badań na terenie planowanej inwestycji. Z oczywistych względów oznacza to poniesienie dodatkowych nakładów pieniężnych na „powtórzenie” rocznych badań przyrodniczych, ale niejednokrotnie również straty finansowe wynikające z przedłużającej się procedury OOŚ. W skrajnych przypadkach wydłużenie procedury uzyskiwania decyzji środowiskowej dla danego projektu może oznaczać konieczność z jego rezygnacji, z uwagi na fakt, że konkurencyjnemu inwestorowi lub deweloperowi, walczącemu o lokalizację turbin na tym samym terenie i o porzyłącze, uda się z pozytywnym skutkiem uzyskać decyzję środowiskową wcześniej.
Jaki jest, więc termin przydatności przyrodniczych danych zbieranych w trakcie monitoringów ornitologicznych i chiropterologicznych wykonywanych na potrzeby danej inwestycji? Czy faktycznie raporty przyrodnicze przykładowo odłożone przez inwestora na półkę na okres dwóch lat od momentu ukończenia monitoringów, wskutek długo trwającej niejednokrotnie procedury tworzenia i finalizowania projektu wiatrowego ulegają przeterminowaniu?
Obowiązujące Wytyczne dotyczące oceny oddziaływania farm wiatrowych środowisko, ptaki i nietoperze nie definiują, po jakim upływie czasu przeprowadzone badania terenowe tracą ważność i wymagają zaktualizowania. Bezdyskusyjnie jednak dane zbierane w trakcie rocznych monitoringów nie zachowują bezterminowej ważności. Niejednokrotnie badania przeprowadzone 10, 8 czy 6 lat wcześniej z uwagi na zachodzące w środowisku zmiany są już danymi historycznymi.
O tym jak długo można wykorzystywać dane uzyskane w trakcie badań monitoringowych przeprowadzonych wcześniej (2, 3, 4 lata wstecz) decydują czynniki mające wpływ na zmiany zachodzące w środowisku i krajobrazie, zarówno w miejscu planowanej inwestycji jak i w jej sąsiedztwie, które mogą przekładać się na zmianę wzorca użytkowania przestrzeni przez ptaki lub nietoperze.
Pod pojęciem zmian w środowisku należy rozumieć znaczące zmiany dotychczasowego sposobu użytkowania terenu zarówno przeznaczonego pod planowaną inwestycję wiatrową jak i terenów bezpośrednio z nim sąsiadujących. W takim wypadku znaczenie będą miały między innymi następujące zmiany:
- zaniechanie uprawowego użytkowania pól,
- zamiana upraw polowych na uprawy sadownicze/szkółkarskie,
- zalesienia terenu,
- wprowadzenie ciągów innych zadrzewień lub zakrzaczeń lub wycinka drzew i krzewów z większych obszarowo powierzchni,
- szczegółowe melioracje wodne,
- budowa lub likwidacja zbiorników wodnych.
Jeśli w rejonie planowanej inwestycji wiatrowej, w przeciągu 2 do 4 lat nie zaszły żadne z powyżej przytoczonych przykładowych zmian w użytkowaniu terenu, można zakładać, że nie nastąpiła w tym czasie istotna zmiana w wykorzystywaniu danego obszaru przez ptaki i nietoperze.
Wyjątek w takiej sytuacji będą jednak stanowiły dane dotyczące gniazdowania w pobliżu planowanej inwestycji gatunków strefowych. Dotyczy to w szczególności obszarów, dla których istnieją dane wskazujące na występowanie ww. gatunków (pliki SDF obszarów Natura 2000, publikowane dane regionalne, informacja o strefach ochronnych udostępniane przez Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska), a więc projektów wiatrowych planowanych w lokalizacjach sąsiadujących z obszarami Natura 2000 na terenie, których gniazdują strefowe gatunki ptaków oraz terenów nieobjętych tą lub innymi formami ochrony przyrody a stanowiących dogodne miejsca do gniazdowania i żerowania dla poszczególnych gatunków obejmujących wskazaną grupę ptaków. W takiej sytuacji, niezbędne jest zaktualizowanie danych o występowaniu i rozmieszczeniu gatunków strefowych. Najprostszym sposobem jest uzyskanie z właściwej miejscowo Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, aktualnej informacji o lokalizacji stref gniazdowych, dzięki której będzie wiadomo, czy liczba gniazdujących w strefie oddziaływania inwestycji gatunków strefowych uległa zmianie. W przypadku odnotowania, że liczba gniazdujących „strefowców” wzrosła wskazane jest przeprowadzenie badań na okresie lęgowym lub w okresie lęgowym i okresie koczowań polęgowych ukierunkowanych na określenie użytkowania obszaru pod planowaną inwestycję przez te ptaki reprezentujące gatunki objęte ochroną strefową i wykonanie ponownej oceny oddziaływania planowanej inwestycji na te gatunki.